कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF) ही भारतातील एक महत्त्वपूर्ण सेवानिवृत्ती बचत योजना आहे, ज्यामध्ये नियोक्ता आणि कर्मचारी निधीसाठी समान प्रमाणात योगदान देतात. हे कॉर्पस नंतर कर्मचाऱ्याला निवृत्तीनंतर देय आहे, विशिष्ट प्रमाणात आर्थिक सुरक्षितता प्रदान करते. जरी ईपीएफमागील प्राथमिक हेतू सुरक्षित सेवानिवृत्तीचे (retirement) घरटे तयार करणे हा आहे, तरीही काही परिस्थितींमध्ये जमा बचत (savings) वेळेपूर्वी काढण्याची परवानगी मिळते.
सर्वप्रथम, एखादी व्यक्ती EPF काढण्याचा दावा करण्यापूर्वी सलग दोन महिने बेरोजगार असायला हवी. या नियमाला अपवाद आहेत; जे कर्मचारी क्रॉस-कॉन्टिनेंटल रोजगारासाठी आपली सध्याची नोकरी सोडतात ते दोन महिन्यांची बेरोजगारी नसली तरीही त्यांच्या EPF वर दावा करू शकतात.
EPFO ने आर्थिक वर्ष 2022-23 साठी 8.15 टक्के व्याजदर (interest rate) जाहीर केला आहे.
आंशिक पैसे काढण्याची तरतूद कमी ज्ञात आहे, ज्याचा फायदा विवाह, शिक्षण, वैद्यकीय आणीबाणी, घर खरेदी किंवा बांधकाम किंवा गृहकर्ज परतफेड यासारख्या विशिष्ट परिस्थितीत मिळू शकतो.
तुम्ही किती पैसे काढू शकता?
बेरोजगारी
नवीन नियमांनुसार, पीएफ खातेधारक त्यांच्या मूळ पगाराच्या तीन महिन्यांच्या किंवा त्यांच्या EPF खात्यातील निव्वळ शिल्लकच्या 75 टक्के, यापैकी जे कमी असेल तेवढे पैसे (money) काढू शकतात. मुळात, जर एखादी व्यक्ती एका महिन्यापेक्षा जास्त काळ बेरोजगार असेल, तर तो एकूण जमा झालेल्या रकमेच्या 75 टक्के रक्कम काढू शकतो. जर बेरोजगारीचा कालावधी दोन महिन्यांपेक्षा जास्त असेल तर तुम्ही उर्वरित 25 टक्के काढू शकता.
शिक्षण
पीएफ खातेदार त्यांच्या उच्च शिक्षणासाठी किंवा त्यांच्या मुलांच्या शिक्षणाचा खर्च भरण्यासाठी EPF मध्ये त्यांच्या एकूण योगदानाच्या 50 टक्के रक्कम काढू शकतात. तथापि, कर्मचारी किमान सात वर्षांचे योगदान दिल्यानंतरच हे पैसे काढू (pf money withdraw) शकतात.
विवाह
खातेदार त्याच्या लग्नासाठी किंवा खातेदाराचा मुलगा, मुलगी, भाऊ किंवा बहिणीच्या लग्नासाठी आवश्यक खर्च भरण्यासाठी कर्मचार्‍यांच्या वाट्यापैकी 50 टक्के रक्कम काढू शकतो. तथापि, ही तरतूद पीएफ योगदानाची सात वर्षे पूर्ण केल्यानंतरच लागू होते.
विशेष दिव्यांग व्यक्ती
विशेष अपंग खातेदार सहा महिन्यांचे मूळ वेतन आणि महागाई भत्ता किंवा कर्मचार्‍यांचा वाटा व्याजासह (जे कमी असेल) काढू शकतात. महागडी उपकरणे खरेदी करण्याचा आर्थिक भार हलका करण्यासाठी ही सुविधा सुरू करण्यात आली आहे.
वैद्यकीय आणीबाणी
EPF खातेधारक स्वत:साठी किंवा कुटुंबातील जवळच्या सदस्यांसाठी काही आजारांसाठी तातडीने वैद्यकीय उपचारांसाठी पैसे काढण्यासाठी शिल्लक रक्कम काढू शकतो. पैसे काढण्याची रक्कम सहा महिन्यांच्या मूळ वेतन आणि महागाई भत्त्यापर्यंत मर्यादित आहे किंवा कर्मचार्‍यांना व्याजासह वाटा, यापैकी जे कमी असेल.
विद्यमान कर्ज
व्यक्ती त्यांचे गृहकर्ज EMI भरण्यासाठी 36 महिन्यांचे मूळ वेतन + महागाई भत्ता किंवा एकूण कर्मचारी आणि नियोक्ता वाटा व्याजासह काढू शकतात. ईपीएफ खात्यात दहा वर्षांच्या योगदानानंतरच ही सुविधा उपलब्ध आहे.